بحث این ماه را در مورد بازار کار رشته زمین شناسی می نویسم . این بحث برای آگاهی و تصمیم گیری مناسب دانشجویان کنونی و فارغ التحصیلان این رشته و هم دانش آموزانی که در این رشته می خواهند به تحصیل بپردازند، مفید خواهد بود. این بحث را نمی بندم و با نظرات شما مهندسین و اساتید و دانشجویان این رشته به تدریج کامل تر می کنم. امیدوارم مطلبی سودمند برای هدایت کاربردی فارغ التحصیلان و دانشجویان زمین شناسان  باشد.

هم اکنون 3.5 میلیون نفر بیکار با توجه به آمار وزارت کار و امور اجتماعی در کشور وجود دارد. البته این آمار با احتساب همان 9.5 درصد میزان بیکاری که در دولت دکتر احمدی نژاد به آن افتخار می شود ، بدست آمده است . اما به خوبی می دانیم که آمار واقعی بیش از این است. به عبارتي ديگر از ميان هر شش نفر واجد شرايط کار در  ايران يک نفر بيکار است.(عليرضا محجوب رییس صنف کارگري)

نرخ بيکاري مانند نرخ تورم رو به افزايش است.فقدان فرصت شغلی برای قشر تحصيلکرده  سبب شده سالانه بین 90 تا 225 هزار نفر از نخبگان ایران (آنهایی که وضعیت مالی خوبی دارند) از کشور خارج شوند.(روزنامه جام جم مورخه 26/12/1386) به این آمار و ارقام توجه فرمایید:

در ايران بیشتر از موسسه 80 مرکز آموزش عالي (اعم از دولتي و غير دولتي، دانشگاه يا مرکز آموزش عالي) وجود دارند که در رشته هاي زمين شناسي دانشجوي کارشناسي مي پذيرند و حداقل نيمي از آنها کارشناسي ارشد و بعضي ها هم دکترا. با يك حساب سرانگشتي و با فرض اين که در کارشناسي سالانه هر مؤسسه عالي آموزشي فقط  30 نفر (برخی ها تا 60 نفر هم آمار پذيرش دارند)فارغ التحصيل روانه بازار کار کنند رقمي بالغ بر 2400 نفر در سال خواهد شد . بر اين تعداد اگر 1000 نفر کارشناسي ارشد را هم اضافه نمائيم مي رسيم به عدد 3400 نفر.

اين موضوع از نظر توان و ظرفيت پذيرش دانشجويان بسيار قابل توجه مي باشد به گونه اي که به جرات مي توان گفت کمتر  کشوري در دنيا سراغ داريم که اين تعداد زمين شناس را در يك سال به بازار کار روانه مي نمايد که از اين ديدگاه واقعاً مبارك است ولي اين يك طرف سكه است، آن طرف سكه اين است که براي بكار گرفتن اين نيروي عظيم چه فكري شده است؟

 آيا مجموع ادارات، سازمانها و شرکتها اعم از دولتي و بخش خصوصي ما توان جذب اين تعداد فارغ التحصيل جوان جوياي کار را دارند؟ در عمل مي بينيم که جواب منفي است و نتيجه اين که هر سال بر تعداد بيكاران دانش آموخته اين حرفه افزوده مي شود. بر کسي عواقب وخيم اين نقيصه هم پوشيده نيست و ادامه  کار دورنماي مطلوبي را ترسيم نمي نمايد. بحث در اينکه به گفته دکتر احمدی نژاد« دانشگاه ديده بيكار بهتر از دانشگاه نديده بيكار است و روزی که کشور توسعه یافته شد (انشاءالله) این فارغ التحصیلان به قطع بکار می آیند.» از حوصله اين نوشته خارج است است، ولي آيا بهتر نيست ، قبل از اين که مناري ساخته شود فكري هم براي گودال جايگيري آن در نظر بگيريم!!؟ براي اينکه با تورم فارغ التحصيل و بيكاران رشته هاي زمين شناسي بيشتر آشنا شويد کافی است سری به بنگاه های کاریابی و ادارات کار سراسر کشور بزنید.البته این مورد برای سایر رشته های دانشگاهی به جز رشته پرکاربرد مانند حسابداری ، صنایع ،مکانیک ، برق هم صادق است.

با اینکه زمین شناسی کاملا رشته ای فنی و عملی است در نگاه مسئولین به دیده یک رشته علوم پایه صرف به آن نگریسته می شود . نشانه آن هم وضعیت آگهی های استخدام ادارات دولتی می باشد که اثری از پذیرش فارغ التحصیلان این رشته در شرکتها و سازمان های مرتبط با پروژه های عمرانی دیده نمی شود و به جای آن رشته عمران ذکر می گردد . البته منظورم مشاغل مربوط به مربوط به زمین شناسی (مضامین مکانیک خاک و سنگ و ژئوتکنیک و سرپرستی کارگاه ها و پروژه ها)می باشد و نه کار های تخصصی دیگر رشته عمران . البته باید به مشکلات و اشتباهات اساسی در آموزش عالی کشور هم اشاره داشت،چرا که آموزش های لازم و مورد استفاده در محیط خارج مانند زمین شناسی مهندسی،ژئوتکنیک،نقشه برداری،مکانیک خاک و سنگ و از این قبیل کمتر مورد توجه است و اکثرا دروسی را که کاربرد چندانی در بازار کار زمین شناسی (البته در کشور خودمان!) ندارد ،مورد توجه اساتید است.این مورد هم به دلیل کمبود امکانات دانشگاه ها و هم نقص در تدوین و پایه ریزی آموزش رشته زمین شناسی در دانشگاه است.

با توجه به اینکه استخدام زمین شناسان در ادارات و سازمان های دولتی مانند شرکت مادر تخصصی مکانیک خاک – وزارت نفت- وزارت نیرو- نیرو های مسلح و...  بسیار اندک است ، یافتن کار منحصراً مربوط به شرکت های خصوصی (به ندرت در صورت آگهی در جراید و اکثراً به وسیله معرفی توسط مهندسین شرکت مربوطه) و خوداشتغالی (درصورت تامین مالی مناسب شخص فارغ التحصیل) می شود.

بازار کار این رشته برای فارغ التحصیلان مرد می تواند در سایت ها و کارگاه های حفاری و ژئوتکنیک و آزمایشگاه های مکانیک خاک-سنگ وسرپرستی معادن و به طور کلی عملیات صحرایی (که امکان وجود کارشناسان زن به دلیل شرایط کاری صحرایی و رابطه بسیار نزدیک با کارگران وجود ندارد) باشد.بهترین موقعیت برای اشتغال زمین شناسان مرد اَمریه (بهترین موقعیت برای تحربه اندوزی و مهارت در کار) در خدمت مقدس سربازی (با آن همه خاطرات) است.

کارشناسان زن هم به کارهای دفتری و آزمایشگاهی داخل شهر یا نزدیک شهر(البته استثنا هم وجود دارد.) گمارنده می شوند .البته برخی از زمین شناسان به دلیل تجربه کاری در حیطه ای غیر از رشته زمین شناسی مشغول به کارند . باید به مسئولین گفت که با توجه به نیاز بسیار خوب بازار کار کارشناسان رشته های عمران ، صنایع ، مکانیک ، برق ، حسابداری آیا بهتر نیست پذیرش بی رویه دانشجویان در رشته زمین شناسی کمتر و پذیرش در رشته های فوق الذکر بیشتر شود تا این تعداد فارغ التحصیل بیکار فرصت استخدام بیابند و هم اینکه با توجه به نیاز کشور اقدام به تربیت نیروی کار شود.

اندک مدیریتی کافی بود تا چنین وضعیتی رخ ندهد!!؟ متاسفانه نظام سنتی اداره کشور و فزونی فساد و رانت خواری اداری مزید بر علت است و به نظر نمی رسد مسئولین پرتلاش! به دلیل اشتغال به حل مشکلات اساسی تر مردم! چاره ای بیندیشند.

چند توصیه

1) با وجود شرایط موجود برای کاریابی و استخدام و حداقل مواجب، صبر و تحمل و توکل به پروردگار نخستین حربه برای تسلط بر خود و رویارویی با مشکلات است. مشکلات در ذات زندگی انسان می باشند.« انا خلقناکم فی کبد». لذا مشکلات نباید انسان را بشکنند. این ما هستیم که بایستی با مشکلات بجنگیم و سرافراز از این نبرد بیرون بیاییم. 

2)فارغ التحصیل امروز زمین شناسی بایستی مجهز به یک سری تکنیک ها، مهارتها و نرم افزارها باشد. مانند: آشنایی با نرم افزار های کاربردی در بازار کار ، آگاهی کامل از نحوه انجام آزمایش های گوناگون مکانیک خاک و سنگ ، مهارت رانندگی با خودرو در مکان های صعب العبور و...

این مدرک لیسانس، فوق لیسانس یا دکترا نیست که فرمان زندگی ما را بر دست می گیرد، بلکه این تکنیک هاست که می تواند در این اوضاع متلاطم کمبود فرصت های شغلی یاریگرمان باشد. متاسفانه اکثر همرشته ای های عزیزم وقتی فارغ التحصیل می شوند، بندرت تخصص لازم را در این خصوص دارند. 

3)دروس زمین شناسی در دانشگاه های ایران متناسب علم کاربردی روز زمین شناسی نیست که فرد متخصص را تربیت کنند.دانشجویانی که هم اکنون در حال تحصیل در این رشته هستند باید در مورد نیاز بازار کار تحقیق کنند و آنچه را که لازمه استخدام در آینده است را فعالانه یاد گیرند.

4) بعد از فارغ التحصیلی و اتمام دوره خدمت به سازمان هایی که مربوط به فعالیت های زمین شناسی می شود و نیز کارگاه های و سایت های عملیات حفاری و ژئوتکنیک و زمین شناسی صحرایی می شود مراجعه کنید ، مثمر ثمر خواهد بود.

در پایان اگر شما هم نظری دارید آنرا درج کنید تا دیگران هم از آن استفاده کنند.با نظرات شما این مطلب کاملتر و پخته تر خواهد شد.

منبع:geoaria.blogfa.com